چگونه در آزمون نظام مهندسی موفق شویم؟
این روزها که تازه نتایج آمده است این سوال، سوال اصلی خیلی از دوستانی که تازه قصد شروع دارند یا به هر دلیلی در آزمون قبلی موفق نشده بودند است. بعد از این که با چند نفر از این عزیزان صحبت کردم در خلال راهنمایی متوجه شدم مشکلات و سوالات اکثر دوستان شبیه به هم است. در نتیجه تصمیم گرفتم این نوشتار را تهیه کنم تا کلیت کار را خدمت عزیزان شرح دهم.
استراتژی مطالعه
راه‌های مختلفی برای طی مسیر مطالعه وجود دارد. می‌توان ابتدا متن کلیه ی مباحث را مطالعه کرد و سپس به حل نمونه سوال پرداخت. می توان مبحث به مبحث مطالعه کرد و بعد به حل نمونه سوال پرداخت. می‌توان مستقیما از نمونه سوال سالهای گذشته شروع کرد و سال به سال مسائل را حل کرد. اما بهترین شیوه از نظر بنده این است که به صورت طبقه بندی و بر پایه‌ی حل سوال پیش بروید. روشی که بنده از آن جواب گرفتم!
مطالعه به صورت طبقه بندی و سوال محور
این شیوه‌ی مطالعه به ویژه برای کسانی که اولین بار نیست با مباحث آشنا شده اند بسیار مناسب است. به این صورت که ابتدا شما یک کتاب حل مسائل سالهای گذشته که به صورت طبقه بندی شده باشد و چاپ آن تا جایی که می‌شود، جدید باشد تهیه میکنید. بین کتاب‌هایی که بنده مشاهده کرده‌ام، کتاب طبقه بندی مهندس هادی زاده نسبت به سایر کتاب‌ها بهتر است. سپس فصل به فصل با کتاب پیش می‌روید.
در هر فصل ابتدا سعی میکنید هر مسئله را خودتان حل کنید. طبیعتا چند مسئله‌ی اول فصل را نمی‌توان به راحتی حل کرد به این دلیل که اولا تازه وارد فصل شده‌اید و هنوز به متن مبحث تسلط ندارید (به ویژه دوستانی که اولین بار است مطالعه می‌کنند) و ثانیا مسائل ابتدای هر فصل مربوط به سالهای دورتر است و احتمال تغییر مباحث و متن کتاب وجود دارد و این باعث می‌شود برخی مسائل با متن جدید قابل حل نباشند یا پاسخ متفاوتی نسبت به قبل پیدا کنند. که این موضوع نباید باعث نگرانی شما شود. با حل چند مسئله‌ی اول مجبور به چند بار رجوع به مبحث مربوطه هستید و این یعنی قسمت‌های مهم تر مبحث را مطالعه کرده‌اید. سپس وارد مسائل جدیدتر می‌شوید که باید سعی کنید هر مسئله را تا جایی که می‌شود بدون نگاه کردن به پاسخ، خودتان حل کنید. این باعث می‌شود به چالش کشیده شوید. به ویژه مسائل مهر 96 به بعد را حتما ابتدا خودتان حل کنید
سوالاتی که دارای نکته‌ی خاصی بودند یا به هر دلیلی دارای اهمیت تشخیص دادید را علامت بزنید. این کار به صرفه جویی وقت در دور دوم بسیار کمک می‌کند.
پس از اتمام سؤالات هر بخش، باید متن آن بخش را از ابتدای آن مو به مو مطالعه کنید و در صورت نیاز علامت بزنید اما از شلوغ کردن بیش از حد کتاب خودداری کنید. این روند را برای کلیه‌ی فصل‌ها طی کنید.
انواع فصل‌ها از نظر شیوه مطالعه
برخی فصل‌ها صرفا یک سری مطالب تئوری و قانون دارند(مانند فصل دیگ و آبگرمکن و...) که به همین شیوه مطالعه می‌شوند و با تأکید بیشتر بر روی مطالعه‌ی متن مبحث.
برخی فصل‌ها ترکیبی هستند از مطالب تئوری، قوانین و مطالبی که قابل طرح مسئله هستند. (مانند فصل تخلیه هوا و هود و..) در این فصل‌ها مطابق توضیحات باید حل مسئله و متن مبحث را با هم پیش برد.
برخی فصل‌ها تقریبا مستقل از مباحث هستند و مربوط به مسائل پایه‌ای مهندسی مکانیک هستند. (مانند فصل پمپ، سایکرومتری، تبرید و...). این فصل‌ها برای داوطلبین طراحی از اهمیت بیشتری برخوردار است. برای مطالعه‌ی این فصل‌ها باید کتاب‌ها و جزوه‌هایی نیز مورد استفاده قرار گیرد.
خارج از بحث: بسته به سطح و پایه و سلیقه‌ی داوطلب، جزوه‌های موجود در اینترنت یا خرید کتاب‌های رایج در این زمینه ضروری است. درمورد کتاب بنده مرجع تأسیسات آقای هادی زاده را پیشنهاد می‌کنم. البته شخصاً فقط جلد 2 آن را مطالعه کرده ام و کتاب خوبی بود و جلد 1 هم طبق شنیده ها کتاب مفیدی است. اگر اشتباه نکنم قیمت این دو کتاب مجموعا 240 هزارتومان است. البته بنده (سید مصطفی موسوی) نیز مجموعه جزوات مختصر و مفیدی در دست تألیف داردم که تحت عنوان "جزوات مسئله محور" به صورت اینترنتی منتشر می‌شود. این جزوه‌ها مسئله محور بوده و به ویژه برای داوطلبین آزمون طراحی مفید خواهد بود. جزئیات آن را می‌توانید در کانال و گروه بخوانید)
ترتیب مطالعه‌ی فصل‌ها:
این که در کتاب طبقه بندی فصل‌ها را با چه ترتیبی بخوانید بسته به هر فرد، این که میخواهد کدام آزمون را شرکت کند، بار اول است آزمون می‌دهد یا خیر، به کدام مبحث علاقه بیشتری دارد و... متفاوت است. به طور کلی اگر کتاب طبقه بندی آقای هادی زاده را مطالعه می‌فرمایید، پیشنهاد می‌شود مطالعه‌ی فصل‌های ابتدایی (یعنی نظامات اداری، انتقال حرارت و...) را به بعد موکول کنید و از فص تعویض هوا به بعد را مطالعه کنید. همچنین اگر داوطلب آزمون نظارت هستید، مطالعه‌ی فصل‌هایی نظیر سایکرومتری، تهویه مطبوع و تبرید را به انتهای مطالعه موکول کنید.
نشریات:
آزمون نظارت دارید؟ نشریه بخوانید! در آزمون نظارت مهر 98 تعداد سوالاتی که مستقیما از نشریات آمد دو رقمی بود. سوالاتی که هیچ دانش مهندسی نیاز نداشتند و صرفا باید جای نقشه مورد نظر در نشریه را می‌دانستی و عدد مربوطه را از روی نقظه می‌خواندی و علامت میزدی! در واقع اگر کسی نشریات را با خود به همراه نداشت بعید بود بتواند موفق شود.
شیوه مطالعه‌ی نشریه به این صورت است که شما باید هر مبحث را که مطالعه میکنید، نشریه مربوطه را نیز تورقی کنید. به این صورت که اگر در حین حل مسائل به مسئله‌ای خوردید که جوابش را در مباحث ندیدید یا نویسنده به نشریه ارجاع داده بود، نقشه مورد ارجاع در نشریه مورد نظر و نقشه‌های قبل و بعد آن که احتمالا به آن مربوط است را یک نگاه می‌اندازید. در انتهای مطالعه‌ی فصل مربوطه (یعنی پس از متن خوانی مبحث) یک بار دیگر نشریه را تورق میکنید تا اگر نقشه‌ی مرتبط دیگری دیدید با آن آشنا شوید.
نهایتا در هفته‌ی منتهی به آزمون نشریه را یک بار متن خوانی میکنید و لیبل می‌زنید.
مهم ترین نشریات عبارتند از نشریه 2-6-128 ، 1-6-128 و 50 صفحه آخر 1-128 . این نشریات را حتما تهیه فرمایید (ظاهرا این نشریات دیگر چاپ نمی‌شوند و شما باید نسخه‌ی PDF آن‌ها را پرینت بگیرید. این کار را حتما انجام بدهید. سایر نشریات را هم نسخه PDF را داشته باشید چون گاهی لازم می‌شود اما خیلی کمتر از نشریاتی که ذکر شد. اخیرا به نشریه 3-128 هم کمی توجه نشان داده اند طراحان. در صورتی که نشریات فوق را پرینت گرفتید و مطالعه کردید اگر مشکل هزینه نداشتید آن را هم پرینت بگیرید و در جلسه همراه داشته باشید.
لیبل زنی:
لیبل زنی باعث می‌شود در وقت شما صرفه جویی شود. چه هنگام مطالعه چه در جلسه امتحان. پیشنهاد می‌شود در همان دور اول مطالعه به هر فصلی رسیدید بخش‌های مهم آن را لیبل بزنید. کتاب را شلوغ نکنید. هر فصل یک یا دو لیبل بیشتر نیاز ندارد. به ویژه درمورد نشریات لیبل زنی بسیار مهم است
نکات تکمیلی
تبدیل واحد:
تبدیل واحدها را به هیچ وجه شوخی نگیرید! همین ابتدا جدول تبدیل واحدهای مورد نیاز را تهیه کنید (به زودی یک نسخه‌ی مناسب داخل کانال و گروه قرار خواهم داد). هنگام حل مسائل حتما به خواسته‌ی صورت سؤال توجه کنید و تا آخرین تبدیل واحد لازم را انجام دهید. جمله‌ی "راه حلش رو بلدم و می‌مونه یه تبدیل واحد که طبق جدول انجام می‌شه و کاری نداره" تا کنون قربانیان زیادی در حل مسئله و آزمون داده است! حتما به جواب برسید و گزینه مورد نظر را هم در ذهنتان انتخاب کنید بعد پاسخ کتاب را نگاه کنید.
خلاصه نویسی:
این که خلاصه نویسی کنید یا نه به خودتان بستگی دارد. درمورد فصل‌هایی که بیشتر متن محور هستند خلاصه برداری کمکی نمی‌کند. فصل‌هایی که حد وسط هستند خلاصه ای از فرمول‌ها میتواند مفید و در عین حال مضر باشند. چون گاها استفاده از یک تبصره شرایطی دارد که در خلاصه نویسی وارد نمی‌شود و داوطلب را به اشتباه می‌اندازد. پس در مورد این مسئله دقت کنید. درمورد فصل‌های پایه‌ای خلاصه برداری واجب است. به عنوان مثال خلاصه‌ای از روابط پمپ‌ها یا معادلات گرمایی و...
حاشیه نویسی:
یکی از مهم ترین کارهایی که باید انجام بدهید حاشیه نویسی است. مطالب آزمون گاه بین مباحث پراکنده است. گاه مطالبی هستند که بخشی از آن در یک جا و بخش دیگری در جای دیگر مطرح شده (مانند دودکش که در مباحث 14 و 17 آمده). گاه مطالبی هستند که مشابه هستند اما با یکدیگر تفاوت دارند (مانند قطر غلاف در مبحث 16 صفحه 5 و صفحه 59) و گاه مطالبی هستند که با یکدیگر تناقض دارند (مانند حداقل ضلع کوچک دریچه تامین هوای احتراق در مبحث 14 و 17) . شما باید جایی که این حالات وجود دارد، به دیگری نیز اشاره کنید. مثلا بنویسید "در تناقض با مبحث x صفحه y" یا بنویسید " صفحه z سختگیرانه تر است" یا "نشریه شماره x نقشه شماره y نیز چک شود" و... این کار را در هر دو جا انجام بدهید یعنی در هر کدام به دیگری ارجاع دهید. این کار را ترجیحا با مداد انجام دهید چون ممکن است با تکمیل روند مطالعه نظرتان درمورد تناقض دو نکته تغییر کرد و فهمیدید در واقع مکمل یکدیگرند.
کلید واژه آری یا نه؟
پاسخ این سوال ساده است. اگر میخواهید خوب و مطمئن مطالعه کنید به کلید واژه نیازی پیدا نخواهید کرد. اما اگر دیر شروع کرده اید یا به دلیل مشغله وقت زیادی نمی‌توانید بگذارید یا به هر دلیلی نمی‌توانید خوب بخوانید، کلید واژه کمک کننده است. نکته مهم درمورد کلید واژه این است که اگر تصمیم به استفاده از آن را دارید باید آن را تهیه کنید تا در طول مدت آماده شدن برای آزمون با آن کار کنید و قلق آن را در دست بگیرید. خرید کلید واژه در انتهای آزمون برای محکم کاری کارساز نخواهد بود. در کل چون مخاطب این مطلب کسانی هستند که از حالا شروع می‌کنند و وقت کافی دارند نیازی به آن ندارند.
کدام مباحث و مطالب مهم تر هستند؟
این سوالی نیست که بشود به راحتی و با قطعیت به آن پاسخ داد اما به طور کلی می توان گفت:
برای آزمون نظارت:
به ترتیب مباحث 14-16-17-15-12-3-22 اهمیت بیشتری دارند.
در مبحث 14 بخش‌های تخلیه هوا (به ویژه هود)، دیگ و آبگرمکن، دودکش، دستگاه های گرم کننده و سرد کننده ویژه، لوله کشی و سوخت مایع و در مبحث 16 لوازم بهداشتی، فاضلاب، آب باران و فاضلاب خاکستری اهمیت بیشتری دارند.
برای آزمون طراحی:
به ترتیب مباحث 14-16-19-17-15-3 مهم ترین مباحث هستند.
در مبحث 14 بخش های تعویض هوا، کانال کشی، تأمین هوای احتراق و تبرید و در مبحث 16 بخش‌های آبرسانی و هواکش فاضلاب اهمیت بیشتری دارند
در آزمون طراحی مباحثی نظیر سایکرومتری، هوارسانی، چیلرها، برج خنک کن و ایرواشر و پمپ‌ها اهمیت زیادی دارند و موفقیت بدون یاد گرفتن آن‌ها تقریبا غیر ممکن خواهد بود.
با قانون نظام مهندسی و مبحث دوم چه کنیم؟
به علتی که برای بنده مشخص نیست، دائما توصیه می‌شود که این بخش را زیاد جدی نگیرید! در حالی که می‌توان با مطالعه‌ی متن این کتاب، در هر آزمون سه سوال را با اطمینان بالایی زد! شما ممکن است یک هفته مطالب مربوط به پمپ را مطالعه کنید و یک سوال از آن بیاید تازه اگر صحیح بزنید! اما این بخش مطالعه‌شان کمتر طول می‌کشد و اطمینان بیشتری دارد.
اما داوطلبین همه مهندس هستند و از مطالب خواندنی فراری! پس چگونه این مباحث را بخوانیم؟
الف) جزوه‌ی 23 صفحه ای اصلاحات قانون: خواندن این جزوه بدون شک واجب و البته کارآمد است. هر سال از آن سوال آمده و متن ساده ای نیز دارد.
ب) کتاب قانون نظام مهندسی: این کتاب، کتاب جذابی نیست! اما توصیه می‌کنم طی چند مرحله در خلال مطالعه تان آن را روزنامه خوانی کنید. مثلا هفته ای نیم ساعت از وقت غیر مفیدتان.
ج) مبحث دوم.:طراحان سوال معمولا توجهی به این مبحث ندارند اما امسال از آن سوال آمده بود. توصیه می‌شود در صورت داشتن وقت مواد 5 و 6 آن را مطالعه فرمایید.
سخن پایانی:
مطالعه برای آزمون نظارت و طراحی با هم تفاوت دارد اما اگر کسی برای آزمون طراحی مطالعه کند و مضاف بر آن، نشریات را هم بخواند قطعا در آزمون نظارت با نمره‌ی بهتری قبول خواهد شد. اما اگر کسی فقط قصد شرکت در آزمون نظارت را داشته باشد میتواند وقت بسیار کمی روی مطالعه‌ی مباحث سایکرومتری، تبرید، پمپ‌ها و... بگذارد.
مطلب حاضر خلاصه ای از نکات ضروری برای پیدا کردن دید کلی نسبت به روند مطالعه برای شروع راه را در بر می‌گرفت. نکات تکمیلی زیادی باقی می‌ماند که به فراخور زمان، سطح داوطلب پس از مطالعه‌ی اولیه، میزان نزدیکی به آزمون و غیره خدمت داوطلبین عزیز عرض خواهم کرد.
با آرزویم موفقیت برای مهندسین عزیز
سید مصطفی موسوی
